افغانستان و پاکستان به عنوان مناطقی که درگیر تروریسم و افراط‌گرایی بوده‌اند، زمینه‌ساز ظهور و توسعه گروه‌های افراطی مانند طالبان افغانستان، طالبان پاکستان (تحریک طالبان پاکستان یا TTP) و القاعده شده‌اند.
این گروه‌ها اگرچه هدف‌های متفاوتی دارند، اما به دلیل ایدئولوژی مشابه و روابط تاریخی، همکاری و تعاملات قابل توجهی داشته‌اند. در این مقاله به بررسی ارتباطات و همکاری‌های میان این گروه‌ها پرداخته خواهد شد.
طالبان افغانستان و القاعده:
طالبان افغانستان و القاعده از زمان شکل‌گیری طالبان در دهه ۱۹۹۰، به شدت با هم درگیر بوده‌اند. القاعده به رهبری اسامه بن لادن در اوایل دهه ۱۹۹۰ به افغانستان مهاجرت کرد و به گروه طالبان کمک‌های مالی و نظامی ارائه داد. طالبان در ازای این کمک‌ها، پناهگاهی امن برای القاعده فراهم کرد. این ارتباط منجر به ایجاد کمپ‌های آموزشی برای تروریست‌های القاعده در خاک افغانستان شد. حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نتیجه مستقیم این همکاری‌ها بود که در نهایت منجر به حمله آمریکا به افغانستان شد.
با سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱، القاعده و طالبان به فعالیت‌های مشترک ادامه دادند و حملات علیه نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و دولت افغانستان را مدیریت کردند. ایمن الظواهری، جانشین بن لادن، همچنان به طالبان نزدیک ماند و تا زمان کشته شدنش در سال ۲۰۲۲، از رهبران طالبان حمایت کرد. رابطه القاعده و طالبان حتی پس از توافق طالبان با آمریکا در سال ۲۰۲۰ نیز تداوم یافت، اگرچه طالبان تعهد کرده بود از فعالیت‌های القاعده جلوگیری کند.
طالبان پاکستان و طالبان افغانستان:
تحریک طالبان پاکستان (TTP) در سال ۲۰۰۷ به عنوان یک شاخه افراطی در پاکستان تأسیس شد. این گروه از ایدئولوژی طالبان افغانستان الهام گرفت و هدف اصلی آن سرنگونی دولت پاکستان و برقراری حکومت اسلامی شریعت‌محور در این کشور بود. TTP با وجود تمرکز داخلی بر پاکستان، رابطه نزدیکی با طالبان افغانستان دارد و از مناطق مرزی افغانستان به عنوان پایگاهی برای عملیات خود استفاده کرده است. طالبان افغانستان به عنوان پناهگاهی برای رهبران TTP، مانند فضل‌الله، عمل کرده و آنها را از تعقیب نیروهای امنیتی پاکستان محافظت کرده است.
با پیروزی طالبان در افغانستان در سال ۲۰۲۱، روابط بین دو گروه تقویت شد و TTP از این پیروزی الهام گرفت تا حملات خود را علیه دولت پاکستان افزایش دهد. این موضوع نگرانی‌هایی برای دولت پاکستان ایجاد کرده است، زیرا از نظر اسلام‌آباد، طالبان افغانستان نباید از TTP حمایت کند.
نقش گروه‌های جهادی دیگر:
گروه‌هایی مانند داعش خراسان (ISIS-K) نیز در افغانستان و پاکستان فعالیت دارند و در برخی مواقع با طالبان افغانستان و پاکستان رقابت دارند. داعش خراسان تلاش کرده است تا جایگاه القاعده و طالبان را در منطقه به چالش بکشد و ایدئولوژی سختگیرانه‌تر و خشونت‌آمیزتری را به اجرا بگذارد. با این حال، طالبان افغانستان به شدت علیه داعش خراسان جنگیده و تلاش کرده است تا کنترل خود را بر منطقه حفظ کند.
ارتباط طالبان افغانستان و پاکستان با القاعده و سایر گروه‌های جهادی یک شبکه پیچیده از ایدئولوژی، منافع مشترک و تاریخچه است. در حالی که طالبان افغانستان به طور رسمی ادعا می‌کند از القاعده و TTP فاصله گرفته است، شواهد نشان می‌دهد که همکاری‌های پشت پرده میان این گروه‌ها همچنان ادامه دارد. حضور این گروه‌ها تهدیدی جدی برای امنیت منطقه‌ای و جهانی باقی می‌ماند.
